Koniec starego i początek Nowego Roku to podsumowanie czasu minionego i/lub życzenia, które chcielibyśmy aby się spełniły w nadchodzącym okresie. Czego ja bym życzył? Włączenia strategii redukcji szkód wywołanych paleniem tytoniu do walki z uzależnieniem? Uznania przez decydentów e-papierosów jako środka wspomagającego rzucenie palenia czy też rzetelnych informacji dotyczących e-papierosów przekazywanych opinii publicznej przez organizacje zdrowia publicznego i decydentów czyli uniknie dezinformacji?. Jestem realistą i wiem, że w najbliższym czasie dwa pierwsze życzenia nie mają szans realizacji. A trzecie?
Dezinformacje można spotkać praktycznie we wszystkich obszarach życia a nowoczesne środki przekazu powodują, że kłamstwo raz puszczone w obieg jest trudne do sprostowania a ilość energii, jaką trzeba włożyć w sprostowanie/obalenie bzdury, jest o rząd wielkości większa, niż energia potrzebna do jej wyprodukowania (zasada asymetryczności gó… prawdy Brandoliniego). W tym obszarze mamy również góralskie powiedzenie ks. Józefa Tischnera, że „istnieją trzy rodzaje prowdy: świento prowda, tyz prowda i gówno prowda”.
W środku pandemii Lekarz Naczelny US (U.S. Surgeon General) wydał zalecenia związane z szerzeniem dezinformacji (Confronting health misinformation: the U.S. Surgeon General’s advisory on building a healthy information environment). Oczywiście powodem była dezinformacja dotycząca COVID ale te zalecenia można odnieść bezpośrednio do wielu sytuacji dotyczących zdrowia publicznego w tym również do e-papierosów.
W zaleceniach napisał: „Dezinformacja zdrowotna jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Może powodować zamieszanie, siać nieufność, szkodzić zdrowiu ludzi i podważać wysiłki na rzecz zdrowia publicznego. Ograniczenie rozprzestrzeniania się dezinformacji zdrowotnej jest imperatywem moralnym i obywatelskim”. …„aktualizowanie ocen i zaleceń opartych na nowych dowodach jest zasadniczą częścią procesu naukowego”
Wielokrotnie pisałem o wprowadzaniu w błąd opinii publicznej poprzez opinie/nagłówki sugerujące szkodliwość e-papierosów większą niż jest w rzeczywistości. Do normy należy unikanie podawania skutków zdrowotnych jakie wywarłyby w takim samym eksperymencie palne wyroby tytoniowe. Wszystko to powoduje, że większość społeczeństwa (w tym palacze) są przekonani o takiej samej lub większej szkodliwości e-papierosów w porównaniu z palnymi produktami.
W swojej ocenie nie jestem odosobniony. Podobnie uważa wielu naukowców, w tym znamienici eksperci ds. zdrowia publicznego. W drugiej dekadzie grudnia ub. roku w artykule redakcyjnym grupa czołowych ekspertów ds. kontroli tytoniu wzywa amerykańskiego lekarza naczelnego (Surgeron General) i Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) do skorygowania szeroko rozpowszechnionych błędnych informacji dotyczących waporyzatorów nikotynowych. Artykuł ukazał się w Addiction, cenionym recenzowanym czasopiśmie naukowym.
Autorzy skupili się na dwóch konkretnych przykładach, które są nadal propagowane przez amerykańskich urzędników ds. zdrowia publicznego, pomimo zmieniających się danych naukowych zaprzeczających tym twierdzeniom.
Pierwszy to włączenie nazwy e-papieros i wapowanie do akronimu EVALI – E-Cigarette or Vaping-Associated Lung Injury. Pomimo niezbitych dowodów , że chorobę wywołały liquidy kupowane na czarnym rynku, zawierające THC i octan tokoferolu (blog z 15.10.2019 i 2.11.2019) CDC nadal włącza „e-papierosy” do nazwy EVALI. To nazewnictwo wpłynęło na relacje w wiadomościach i przyczyniło się do zniekształcenia przekonań konsumentów na temat zagrożeń związanych z waporyzacją nikotyny. Palacze dwukrotnie częściej błędnie identyfikują nikotynowe e-papierosy jako przyczynę EVALI niż sfałszowane produkty z THC. Skutek jest taki, że EVALI przyczyniło się do natychmiastowego wzrostu postrzeganego ryzyka związanego z e-papierosami w porównaniu z bardziej niebezpiecznymi papierosami palnymi. W sierpniu 2021 r. 75 ekspertów zwróciło się do CDC o usunięcie odniesienia do „e-papierosów” z terminu „EVALI”, ale CDC odmówiło, częściowo dlatego, że „14% pacjentów EVALI zgłasza wyłączne używanie produktów zawierających nikotynę” ‘ [link].
Odpowiedź pomija jednak fakt, że THC jest nielegalne w wielu jurysdykcjach (EVALI pojawiło się wyłącznie na terenie USA). Równie istotny jest fakt, że twierdzenia użytkowników, którzy zachorowali, o używaniu wyłącznie produktów zawierających nikotynę były niewiarygodne, co potwierdziły badania w próbkach od nich pobranych wskazujące na obecność THC lub jego metabolitów.
Drugi to twierdzenie, że e-papierosy są powodem rozpoczęcia palenia papierosów (efekt bramki). Źródła tego nieporozumienia wynikają częściowo z obaw podniesionych po raz pierwszy w raporcie Surgeron General z 2016 r., a następnie powtórzone w raporcie National Academies of Sciences, Engineering and Medicine z 2018 r., które twierdziły, że wapowanie nikotyny jest „bramą” do palenia dla młodzieży. Jednak obecnie istnieją znaczące dowody na to, że ten związek między waporyzacją a paleniem nie jest przyczynowy, co jest źródłem dezorientacji wśród laików i pracowników służby zdrowia. Dane ankietowe pokazują, że palenie papierosów przez młodzież stale spada pomimo wzrostu waporyzacji. W 2019 r. rozpowszechnienie (USA) używania e-papierosów przez młodzież w ciągu ostatnich 30 dni sięgały aż 32,9%. Jeśli istniałby związek przyczynowy między e-papierosami a rozpoczęciem palenia papierosów, to w kolejnych latach powinno obserwować się wzrost palenia wśród młodzieży. Zamiast tego w 2021 roku odsetek młodzieży plącej papierosy spadł do rekordowo niskiego poziomu 1,9%.
Na zakończenie autorzy wzywają decydentów zdrowia publicznego do zmiany nazwy EVALI, usunięcia wszelkich odniesień do e-papierosów, wydania nowej definicji e-papierosów, która oddzielałaby formy waporyzacji zawierające wyłącznie nikotynę od tych zawierających THC oraz do aktualizacji dowodów dotyczących związku między e-papierosami a późniejszym paleniem przez młodzież papierosów. Aktualizacje te powinny wyjaśniać opinii publicznej przyczyny tych zmian.
Korygowanie błędnych informacji o e-papierosach powinno być priorytetem zdrowia publicznego. Czego nam życzę.
