W poniedziałek 10 lipca w budynku Sejmu RP odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Zdrowia Publicznego w postaci stacjonarnej oraz online. Tematem posiedzenia była „Profilaktyka i programy ograniczenia dostępu do papierosów w Polsce; jakie narzędzia są skuteczne i jakie rozwiązania stosują kraje europejskie” i była to kontynuacja dyskusji z dnia 12 czerwca 2023. Posiedzenie prowadził Przewodniczący Zespołu, poseł Rajmund Miller.
Osoby prezentujące swoje opinie wraz z ich prezentacjami znajdziecie na grafice poniżej (zrzut ze strony sejmowej) wraz z ich prezentacją w pdf, natomiast cały przebieg posiedzenia znajdziecie [tutaj].
Planowane na 2 godziny posiedzenie przedłużyło się do 3 godzin. Niewątpliwie najbardziej interesującą częścią spotkania było wystąpienie ministra Jindřicha Vobořila Krajowego koordynatora ds. walki z uzależnieniami rządu Republiki Czeskiej. W swoim ponad 50 minutowym wystąpieniu poruszył praktycznie wszystkie aspekty walki z uzależnianiami. Jeśli miałbym pokusić się o zwięzłe podsumowanie to Czeska droga do walki z uzależnianiami, w tym oczywiście papierosami, polega na koordynacji i współpracy w czterech obszarach:
- Zapobieganie
- Redukcja szkód
- Leczenie i integracja społeczna
- Regulacja i ograniczenie podaży
Minister stwierdził, że w rozwiązywaniu problemu uzależnień Czesi będą realizować politykę opartą na naukowo udowodnionym i zrównoważonym podejściu do zapobiegania zagrożeniom i redukcji szkód, zapewniając odpowiednie finansowanie zarówno programów profilaktycznych, jak i usług, a także regulację substancji uzależniających, aby odzwierciedlały poziom ich szkodliwości.
Ja przedstawiłem (start godz.16.21) osiągnięcia Wielkiej Brytanii i Szwecji w zwalczaniu palenia, gdzie już realizowana polityka obu rządów pokrywa się z propozycjami czeskimi. We wszystkich trzech przypadkach istotną rolę odgrywa redukcja szkód oraz opodatkowanie progresywne produktów w zależności od ich szkodliwości oraz oczywiście szereg rekomendacji mających zniechęcić / uniemożliwić młodocianym korzystanie ze wszystkich dostępnych na rynku produktów tytoniowych w tym nowatorskich wyrobów bezdymnych.
Prof. Wojciech Rogowski poruszył dodatkowo standaryzację nowatorskich wyrobów tytoniowych pod kątem składników oraz podkreślił bardzo restrykcyjne podejście do możliwości nabywania nowatorskich wyrobów nikotynowych przez młodzież.
W dyskusji wzięło udział kilka osób łączących się online w tym prof. Andrzej Fal, którego wcześniejsze wystąpienie możecie zobaczyć na poprzednim posiedzeniu 12 czerwca.
Generalnie większość opowiedziała się za wdrożeniem w naszym kraju strategii redukcji szkód. Jedynie przedstawiciele Młodych Demokratów, jeśli dobrze zapamiętałem, uważali, że szkody związane z używaniem nowatorskich wyrobów (uzależnienie od nikotyny) dyskwalifikują te produkty w przestrzeni publicznej.
W pobieżnym przeglądzie Internetu w dniach następnych nie znalazłem wzmianki o powyższym spotkaniu. Znalazłem natomiast relacje z programu TVN24 „Europejskie kraje walczą z tytoniem. Polski plan w powijakach”. I to, że jest w powijakach jest smutną prawdą.
W Polsce też stawiano ambitne cele, między innymi taki, aby do 2030 roku Polska była wolna od tytoniu. Pamiętam zakończenie prezentacji na konferencji Kardiologii Prewencyjnej w Krakowie w listopadzie 2019 roku i zapewnienie ówczesnego Głównego Inspektora Sanitarnego, że jest to data osiągnięcia „endgame” w naszym Kraju. Dodatkowo wryło mi się w pamięć Jego ostanie zdanie po prezentacji : „wszystko tylko nie e-papierosy”.
Nie wiem czy prof. J.Pinkas zmienił swój stosunek do e-papierosów i redukcji szkód. Przedstawione na posiedzeniu działania rządów Czech, Wielkiej Brytanii i Szwecji niezbicie dowodzą, że uwzględnienie redukcji szkód w zwalczaniu palenia przenosi korzyści, czego doświadcza Szwecja , kraj o najniższej zapadalności na raka płuc (główna przyczyna zapadalności – palenie tytoniu) oraz najniższej umieralności z powodu chorób odtytoniowych.
Nie sposób odnieść się do audycji TVN24, którą obejrzałem w nadziei, że obejrzę fragmenty z posiedzenia Zespołu Parlamentarnego, tym bardziej, że na sali był reporter z tej stacji wyposażony w kamerę. Nic z tego. Natomiast w reportażu była typowa paplania, która ma miejsce od wielu lat (oczywiście nie przynosząca efektów) bez jakiejkolwiek wzmianki do redukcji szkód. Przepraszam, na sam koniec była wzmianka o e-papierosach. W relacji prasowej audycji na zakończenie znalazł się następujący akapit:
Kolejny problem, o którym mówią eksperci, to e-papierosy. Wśród młodych ludzi są już popularniejsze niż te tradycyjne.
– Wszyscy mówią, że to jest produkt o zmodyfikowanym ryzyku, że tych substancji jest mniej. Jest mniej, ale należy pamiętać, że one wciąż tam są – zwraca uwagę Magdalena Cedzyńska. – To, że czegoś jest mniej, nie znaczy, że to nie szkodzi – dodaje.
Droga Pani Magdo, to że e-papierosy są szkodliwe nie podlega dyskusji, ale o wiele mniej szkodliwe niż palne produkty tytoniowe (polecam zapoznanie się z moim blogiem w kontekście polityki jaką stacja prowadzi w obszarze Tobacco Control, blog z 15 listopada 2019)
Proszę jednak o zachowanie pewnego dystansu do oceny szkodliwości w myśl maksymy liczącej kilka wieków „Omnia sunt venena, nihil est sine veneno. Sola dosis facit venenum”.
Tymczasem krajowe doniesienia, które prawdopodobnie będą rekomendowane w listopadzie br. na COP 10 w Panamie przez delegacje naszego kraju będą, wszystko na to wskazuje, opierać się będą (obym był złym prorokiem!) na trzech raportach:
- Wytyczne leczenia uzależnienia od nikotyny
- Rekomendacje strategiczne na lata 2023-2027: Redukcja używania tytoniu i innych produktów zawierających nikotynę, szczególnie wśród młodego pokolenia Polaków.
- Opinia Rady Przejrzystości nr 73/2023
Żadne z tych opracowań nie zawiera nawet nieznacznych rekomendacji w kierunku redukcji szkód lub ją deprecjonują, tym samym negując osiągnięcia w/w krajów.
Dlatego istotną sprawą jest aby rekomendacje z posiedzenia Zespołu Parlamentarnego jak najszybciej trafiły do MZ, tym bardziej , że uczestnikiem spotkania był Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego Pan Dariusz Poznański.
PS.1 Odnośnie wspomnianych raportów. Nie mogę oprzeć się wrażeniu stosowania w przekazie semantyki mającej deprecjonować bezdymne wyroby tytoniowe poprzez używanie sformułowania „bezpieczne” i dodawania, że brak jest dowodów na takie stwierdzenie. Strategia redukcji szkód wywołanych paleniem tytoniu mówi o zastępowaniu czegoś co jest szkodliwe mniej szkodliwym a nie bezpieczynym, a na to dowodów mamy bez liku.
PS2. Przepraszam czytelników ale przez prawie trzy tygodnie strona była niedostpna ze względu na problemy z certyfikatem
